Kuruluş ve Tarihçe
Tahsinağa İlçe Halk Kütüphanesi’nin ve Ürgüp’te kütüphaneciliğin tarihi çok eski tarihlere kadar uzanmaktadır. Abdülmecid Han’ın İkinci Müsahinsanisi Tahsinağa tarafından 1855 yılında kurulmuştur. Ürgüplü Tahsin Ağa sarayda kütüphanecilik hizmeti yapmaktaydı. Abdulmecit’in iznini alarak önce Temenni Tepesine kütüphane görevi görecek bir kümbet yapı yaptırmış ardından saray kütüphanesinde birden fazla nüshası olan el yazması 817 cilt eseri develere yükleterek, Ürgüp’e göndermiştir. Kütüphane kurmak için görevlendirdiği Ürgüplü Hacı Derviş, Ürgup’ e doğru yola çıkarak ilçenin güneyinde Temenni Tepesinde bulunan kümbet yapıya kitapları yerleştirerek kütüphane ve medrese olarak halkın hizmetine açar. Hacı Derviş, Tahsin Ağa kütüphanesinde 39 yıl Hafız-ı Kutub (Kütüphaneci) ve medrese yöneticisi olarak çalışmıştır. 1894 yılından itibaren de Hacı Derviş'in oğlu Nail Derviş tarafından bu görevler devam ettirilir. Tahsin Ağa Kütüphanesi, 1914 yılında Eğitim Bakanlığına bağlanmıştır (İleri ve Talipoğlu, 2007).
Mustafa Güzelgöz'ün kütüphaneye atanması sonrasında Temenni tepesindeki kümbet yapının gelecekte amaçlanan kapasiteyi karşılayamayacağı düşüncesiyle Güzelgöz'ün yaptığı girişimler sonrasında kütüphane 1952 yılında Ürgüp'ün içinde yer alan yeni yapısına taşınmıştır. Bununla da kalmayarak insanlara eşekte hizmet götürmüş ve de dünyaca tanınan eşekli kütüphane adını almıştır.
1965 yılında 2. Katı, 1980 yılında ise Depo, Garaj ve Tuvaletler ilave edilmiştir. 1988 yılında da Çocuk Bölümü ve Lojman ilavesi yapılmış, Nisan 2008’de internet salonu hizmete sunulmuştur. Kütüphane binasının mülkiyeti hazineye ait olup 536 m2 alanda 3 Katta 7 oda 2 salon ile hizmet vermektedir.